Šta je Ajurveda?
Reč Ajurveda je sanskritska složenica, i sastavljena je od dva pojma - ''Ajus'', što znači život i ''Veda'', što znači znanje. Ajurveda je, dakle, znanje o životu. Znanje o čitavom opsegu životu - sopstvu, intelektu, emocijama, ličnosti, i fiziologiji osobe, njenoj porodici, prirodnoj i socijalnoj sredini, svetu u kojem živimo, zakonima prirode koji u njemu vladaju. Stoga i razumevanje zdravlja i briga o zdravlju, koje se u ajurvedi naziva ''svasta'' (sanskrt. celina), zahteva da se uzme u obzir celina života.

Zdravlje
Cilj Ajurvede je savršeno zdravlje, stanje potpunog duhovnog, mentalnog, telesnog i socijalnog blagostanja, u čijoj osnovi se nalazi integrisana, harmonična svest, utvrđena u bitku., transcendentalnoj realnosti života.

Istorijat
Najstariji ajurvedski zapisi nalaze se u Rigvedi i Atharvavedi (5000 p.n.e.) Klasični ajurvedski tekstovi, kao što su Ćaraka Samhita i Sušruta Samhita napisani su pre oko 3.000 godina. Ajurvedska tradicija drži da je celokupno znanje Ajurvede proisteklo iz neposrednog uvida, direktne spoznaje vedskih rišija (videlaca)
temeljnih prirodnih zakona i ljudske fziologije - unutar sopstvene svesti i dato je, u prvobitnoj formi, kao celo.
Faktor vremena, a turska i britanska kolonijala vladavina posebno, imali su značajnog udela u fragmentaciji Ajurvede - funkcionalnom razdvajanju pojedinih pristupa i postupaka, koji su se kao pojedinačni održali unutar određenog broja tradicionalnih ajurvedskih porodica i škola Ajurvede.

Obnova
Krajem sedamdesetih 20-og veka, Mahariši Maheš Jogi, u saradnji sa vodećim ajurvedskim lekarima svog vremena obnovio je praktičnu celovitost ajurvede i pre 25 godina, predstavio je Zapadu. Taj integralni oblik ajurvede poznat je danas kao Mahariši Ajurveda. Ovo je dovelo do formiranja brojnih ajurvedskih centara i klinika, prvo u Evropi, a zatim i u SAD.

Grane ajurvede
Ajurveda se deli na:
1. Internu medicinu (Kaja Ćikitsa)
3. Psihijatriju (Bhuta Vidja)
4. Otorinolaringologiju i oftamologiju (Šalakja Tantra)
5. Hirurgiju (Šalja Tantra)
6. Toksikologiju (Agada Tantra)
7. Gerijatriju (Rasajana , Tantra)
8. Eugeniku & afrodijazke (Vađekarana Tantra)

Osnovni koncepti
Tri doše: Biološka inteligencija kod ljudskog bića ima tri podvrste koje kontrolišu sve nivoe fiziologije: Vatu, Pitu i Kafu. Vata, Pita i Kafa su prve manfiestacije prirodnog zakona, jedinstvenog polja poznatog iz kvantne fizike. Ljudski genomski projekat se u Mahariši Ajurvedi odvija ne na nivou molekula, već na nivou vibrantne aktivnosti jedinstvenog polja. Vedska nauka ove praiskonske vibracije naziva Veda. Otkriće Veda u temelju ljudske fiziologije jeste najdublji pristup vedske tradicije zdravstvenoj nezi.
Dhatui: Dhatui su 7 principa biološke inteligencije odgovorne za formiranje 7 glavnih tkiva u telu. Dhatui nisu sama tkiva, već osnovni organizujući principi odgovorni za formiranje tkiva. Sedam dhatua su: Rasa (limfa i hranljiva tečnost), Rakta (krvna zrnca, krv), Mamsa (mišići), Meda (salo i hormoni), Asti (kost i vezivno tkivo), Mađa (nervi i koštana srž), Sukra (reproduktivno tkivo, ovula i sperma)
Prakriti: Osnovna (urođena) priroda jedinke, naziva se Prakriti, i ona se ne menja tokom života. Svaki pojedinac pripada jednom od deset osnovnih konstitucionalnih tipova – Vati, Piti, Kafi, Vata-Piti, Vata-Kafi, Pita-Vati, Pita-Kafi, Kafa-Vati, Kafa-Piti, odn. Vata-Pita-Kafi. Unutar svakog od tipova, postoji niz nijansi, koje je moguće dijagnostikovati pulsom.
Vikrti: Poremećaj ravnoteže u došama. Svaka osoba poseduje sve tri doše i one su kod zdrave jedinke u dinamičkom ekvilibrijumu. Poremećaj ravnoteže, do kojeg dolazi usled nepravilne ishrane, neuredne životne rutine, stresa, slučajnog unosa toksičnih materija, i dr. osnovni je uzrok bolesti i patnje.

Dijagnostički postupci
Najvažniji dijagnostički postupak u ajurvedi je ispitivanje pulsa, nadi vigjan. Ajurveda drži da je u pulsu čoveka sadržana celokupna informacija o stanju njegove fiziologije i psihologije - postojeće, očitovane neravnoteže, kao i one koje će se tek pojaviti. Uz nadi vigjan, ajurveda koristi i opšti fizički pregled, pregled urina, fecesa, jezika i očiju, te kože i uha, uključujući taktilne i slušne funkcije, informacije o Vastu-u, i dr.

Prevencija
U Ajurvedi, prevencija se zasniva na zdravstvenoj kulturi jednike. Ona podrazumeva dobro poznavanje sopstvene fiziologije i redovne dnevne rutine u skladu sa vlastitom prakriti, uključujući blagovremeno buđenje (u Vata periodu, tj. pre 6 h ujutro), mentalnu higijenu neposredno posle buđenja – meditativne vežbe, metode neurorespiratorne integracije (pranajama) i neuromuskularne integracije (joga asane), obroke u skladu sa konstitucionalnim tipom i dnevnim ciklusima Vate, Pite i Kafe, redovno i umereno fizičko vežbanje, stalno ili povremeno uzimanje pojedinih ajurvedskih biljnih pripravaka – dodataka ishrani, u skladu sa individualnim potrebama, odlazak na počinak u Kafa periodu (tj. pre 22 h), redovno sezonsko čišćenje organizma, i dr.
Život i rad u V astu-u, zgradama orijentisanim u skladu sa kardinalnim stranama sveta i unutrašnjim prostorom precizno organizovanim oko bramastana, središta (odn. težne tačke) nužan je preduslov mentalnog i telesnog zdravlja.

Panćakarma
Sezonsko čišćenje organizma od ame (endogenih i egzogenih nečistoća), ključ je za prevenciju i izgradnju dobrog zdravlja, a takođe se, kada je to indicirano, koristi i u lečenju.

Pozitivno zdravlje
Preventivne mere u Ajurvedi, ujedno su i postupci izgradnje savršenog zdravlja. Zdravlje je pozitivna kategorija, i gradi se tokom celog života. Drevni tekst kaže:“Ajurvedo amritam” – (cilj) Ajurvede je besmrtnost. Sutra (izreka) upućuje na život u skladu sa prirodnim zakonima, što ljudsku egzistenciju produžuje do njenih krajnjih prirodnih granica u zdravlju i blagostanju.

Lečenje
Postupak lečenja obično uključuje korišćenje biljnih i mineralnih lekova, relaksacione postupke (npr. tehniku Transcendentalne Meditacije - www.tmcentar.org), postupke fiziološkog čišćenja, specifičnu ishranu, odgovarajuću dnevnu rutinu, aromaterapiju, hromoterapiju, Ghandarva Veda melodije za specifične bolesti i dnevne cikluse, vedske vibracione tehnologije, kao i precizna uputstva o Vastu-u za koji se vezuju pojedine bolesti.
Tradicionalno, Ajurveda se primenjuje isključivo u Vastu objektima (v. Prevencija).

Farmakopeja
U Ajurvedi postji više od 5.000 biljnih vrsta koje se koriste u lečenju, prevenciji i kao dodaci ishrani.

Lekovi
Ajurvedski lekovi su biljnog (lekovito bilje, začini, voćni ekstrakti, ulja), mineralnog (metali, drago kamenje,) i životinjskog (maslo, med, biseri, korali) porekla. Pripremaju se sofisticiranim postupcima, od kojih pojedini traju i po nekoliko godina. Ajurvedski lekovi deluju tako da pobuđuju prirodne mehanizme isceljenja i samoobnove i gotovo nikad nemaju kontraindikacije.

Dodaci ishrani
Dodaci ishrane su posebne, najčešće biljne formule, koje se koriste za jačanje pojedinih mentalnih ili telesnih funkcija, čiji sastojci nisu u dovoljnoj meri prisutni u redovnoj ishrani. Posebno dragoceni pripravci su tzv. rasajane (ono što ishranjuje tkiva), kao što su rasajane za decu, učenike, osobe u menopauzi, osobe prekomerne izložene stresu i dr. Postoje i univerzalne rasajane. Najpoznatije su amrit kalaš i trifala čurna.

Istraživanja:
Tokom poslednje četiri decenije, urađeno je više stotina istraživanja o različitim modalitetima ajurvede na Harvardu, Jelu, MIT-u, Stanford-u, UCLA-i, Ruskoj akademiji medicinskih nauka, i dr.